Het frontale offensief van generaal Mola op Madrid, november 1936, was mislukt. De fascistische troepen veranderde daarop hun tactiek door de stad Madrid af te snijden van de rest van Spanje door de toegangswegen te veroveren.  Half december werd, met behulp van Duitse tanks en Stuka duikbommenwerpers, een nieuwe aanval ingezet op de snelweg naar Coruña. Doel was om de republikeinse linie bij Boadilla del Monte en Majadahonda te doorbreken.

Boadilla werd door de fascisten veroverd maar door een tegenaanval van de XIIde en XIVde Internationale Brigades en met behulp van een Russisch tank detachment onder leiding van generaal Pavlov kwam Boadilla vervolgens weer in handen van de republikeinen.

Bij Boadilla del Monte lag het Franse bataljon “Commune de Paris” dat door de zware aanvallen moest worden bijgestaan door het Thällmann bataljon. Door het verloop van de strijd was het noodzakelijk om het Thällmann bataljon 1 kilometer terug te trekken. Op 19 december kreeg een stootgroep van het het Thällmann bataljon, onder leiding van de Duitser Oswald Geistert, de opdracht de aftocht van het bataljon te dekken. De gevechtssituatie was verwarrend. Republikeinse milities trokken zich terug uit Majadahonda en de uniformen van beide legers waren nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Een groep soldaten kwam op hun stelling af en riep met de handen om omhoog om niet te schieten. Ze zeiden republikeinen te zijn.  Dit was echter een list en de stootgroep wordt vermoord door fascistische soldaten. Alleen de Oostenrijker Julius Goldmann weet te ontsnappen aan de hinderlaag en kan het verhaal doorgeven.

Onder deze groep van gevallen Spanjestrijders bevonden zich zes Duitsers die vanuit

Heinz Schade

Nederland naar Spanje waren gekomen, waar ze eerder als politiek vluchteling hadden verbleven: Oswald Geistert, Theo Schmitz, Heinrich Reuß, Werner Reinhardt, Ernst Lau en Heinrich Schade. (De andere gesneuvelden waren Albert Spiegel, Karl Kreitlow, Karl Preisel, Mathias Massmann, Josef Weber, Heinrich Grischel, Franz Waldeck, Ewald Petri, Rixchard Seipel en de Britten Arnold Jeans, James Gough en Raymond Cox). De Engelsen behoorden tot een groep van twintig Engels sprekende die bij het Thällmann bataljon waren aangesloten toen er nog geen Brits bataljon was.

De gevechten leden tot een patstelling waarbij alleen Boadilla del Monte en Villa nueva de la Cañada in fascistische handen terecht waren gekomen.

De strijd had drie dagen geduurd. Een van de Engelsen in het Thällmann bataljon, Esmond Romilly een neef van Winston Churchill, schreef: “Walter nam het appel af van de 1e compagnie, Thällmann bataljon, net voor de middernacht wacht. Hij riep elke naam en zweeg, tot dat de spanning ondraaglijk werd . … De commandant kruisten hun namen allemaal aan met hetzelfde woord: ‘Gefallen,’ Van het eerste en tweede peloton, gaven vijftien man het antwoord ‘Hier!’, drieënveertig gaven geen antwoord. Het derde peloton, drie Duitsers antwoorden ‘Hier’, voordat hij bij de Engelse groep aan kwam“. Jeans, Gough en Cox gaven geen antwoord ze waren gedood. “Er was niets geweest wat de keten van antwoorden brak – we waren aan het eind van ons latijn.“

Er waren nachtelijke patrouilles om wapens en munitie en de lichamen van de doden te vinden. Maar de stoottroep werd niet gevonden.

Op kerstdag 1936 wordt een groep vrijwilligers van het bataljon Thällmann er op uit gestuurd om op zoek te gaan naar hun gevallen kameraden. Bij het bos van Boadilla worden ze bij hun stelling gevonden, gruwelijk verminkt en beroofd van hun bezittingen. Ze worden over gebracht naar Fuencarral de begraafplaats van de Internationale Brigades in Madrid. Met een  eresaluutschot wordt afscheid van hun genomen.

Fuencarral

Heinz Schade was een van de vele Duitsers die in 1933 naar Nederland vluchtte. Door de SA bont en blauw geslagen kwam hij in Winterswijk aan. Evenals in Groningen kwamen bij Winterswijk met behulp van de Internationale Rode Hulp vluchtelingen de grens over. De koerierster Edith Veenhof speelde hierin een belangrijke rol. De reis van Heinz ging verder naar Amsterdam, Amsterdam-Noord om precies te zijn maar hij zou ook enige tijd in Rotterdam en Utrecht verblijven. Voor deze mensen bestond nog immer het gevaar om opgepakt te worden en terug te worden gestuurd naar Duitsland, dat daadwerkelijk een aantal van hun is overkomen en dat sommigen met de dood hebben moeten bekopen. Heinz krijgt een relatie met Edith Veenhof en wordt in 1934 de gelukkige vader van een zoon. In Bochum, waar hij vandaan kwam, was hij een succesvol sportman en worstelkampioen. In Amsterdam-Noord was hij een van de oprichters van een afdeling krachtsport en gymnastiek van de arbeiderssportvereniging “Sport en Strijd” die aangesloten was bij de R.S.E. (Rode Sport Eenheid). In Noord zaten ze in een leegstaande lijstenfabriek op de Laanweg 57.

In memoriam Gurs

In oktober 1936 vertrok hij naar Spanje en kwam nooit meer terug.

In het Zuid-Franse Gurs, waar een interneringskamp was voor Interbrigadisten, werd in augustus 1939 een memoriam opgemaakt voor de gevallen Duitse Spanjestrijders die uit Nederland vertrokken waren. Onder hen Heinz Schade maar ook Oswald Geistert, Theo Schmitz en Ernst Lau.

R.S.E. De Tribune 3 december 1935

Referentie

• Brigada Internacional ist unser Ehrenname, Teil 1, Hanns Maaßen
• Spanien Krieg, Teil 1, Willi Bredel
• Boadilla, Esmond Romilly
• Die XI. Brigade Gewehre in Arbeiterhand, Gustav Szinda
• Der spanische Bürgerkrieg in Augenzeugenberichten, Hans-Christian Kirsch
• España Belgen in de Internationale Brigaden, Albert Coninck
• A concise history of the Spanish Civil War, Gabriel Jackson
• In Memoriam, den in Spanien gefallen Kameraden aus der Holländischen Emigration, anoniem
• Op cit. Magda Veenhof, kleindochter Heinz Schade

Met dank aan Harald Wittstock, KFSR.