Ernst Busch

In 1938 verliet Ernst Busch, de bekende Duitse zanger bij de Internationale Brigades, Spanje en trok hij naar Antwerpen. De stad waaraan hij zijn hart had verpand. Daar vond hij zijn eerste onderkomen bij Yvonne de Man, de zuster van de bekende sociaal-democraat Hendrik de Man.

In Antwerpen leidde Ernst Busch een koor wat voor een deel bestond uit oud-Spanjestrijders. Samen met hun nam hij in Parijs, in 1939, bij Polydor een aantal liederen op. Kort na de afronding van deze opnamen vielen de Duitsers, Nederland, België en Frankrijk in.

De opnames werden nooit opgehaald en studio Polydor stuurde ze toen maar naar de opdrachtgever in Antwerpen; firma ‘Lied der Zeit’ , Mercatorstraat 42 in Antwerpen.

Echter deze firma bestond niet. De werkelijke bewoner van dit pand was de diamantair Maurice Kleinhaus, de man die ook de opnames in Parijs had gefinancierd. Maurice Kleinhaus was een immigrant uit Berlijn waar hij mensen zoals Rosa Luxemburg, Kautsky en Tucholsky had leren kennen en bevriend was geraakt met Karl Liebknecht en zijn gezin. Hij zou ook later Vera Liebknecht, de dochter van Karl Liebknecht, in zijn gezin opnemen. Ook Ernst Busch zou met tussenpozen bij de familie Kleinhaus verblijven.

De kisten met de opnames stonden opgeslagen in het Belgische douanedepot maar het was te gevaarlijk om deze op te halen. Een vriend van de familie Kleinhaus heeft toen de douane benaderd om deze kisten te verstoppen. Pas na de oorlog heeft de dochter van Maurice Kleinhaus, Antoinette Kleinhaus, deze kisten opgehaald bij de douane.

Met veel moeite weet zij twee van de drie kisten naar Ernst Busch, die dan al in Oost-Duitsland verblijft, te versturen. Zelf zou Maurice Kleinhaus dit niet meer meemaken, hij werd vermoord door Duitse grenswachters aan de Frans-Zwitserse grens.

In de jaren tachtig schenkt Antoinette Kleinhaus de overige platen aan het Belgische instituut Amsab-ISG. De opnames zijn nu deels provisorisch gedigitaliseerd en het instituut is van plan om in 2017 alle opnames professioneel te digitaliseren.

Enkele van deze opnames, waaronder een zeldzame uitvoering van het lied van het Edgar Andre bataljon, zijn hier te beluisteren:

Met dank aan Amsab-ISG.

Meer informatie is te vinden in de twee volgende artikelen in het tijdschrift Brood en Rozen:

Ernst Busch in Nederland en Vlaanderen door Ben Leenders

Weerstander tegen wil en dank: Antoinette ‘Assepoester’ Kleinhaus door Ludwine Soubry