Tijdens onderzoek ter voorbereiding van de tentoonstelling over de Spaanse Burgeroorlog kwamen wij een foto tegen in het archief van de Internationale Brigades in Albacete van interbrigadist Joop Kat die gevallen is aan het Utande-front in 1937.

Dat riep wat vragen op. Er was een Nederlandse interbrigadist Joop de Kat en deze is krijgsgevangene geweest in San Pedro de Cardena. Een andere Nederlandse brigadist, Jaap Kat, is gevallen aan het Utande-front.

In het zojuist heruitgegeven boek Nederlanders onder commando van Hollander Piet in Spanje
 wordt vermeld:

In de eerste dagen van Juni viel Jaap Kat aan het Utande-front.

Jaap was uit Haarlem, was lid van het N.V.V., lid van de Typografenbond en lid van de S.D.A.P.

Zijn wapenbroeders vertellen van hem:

„Hij was in de tijd, dat wij hem hebben gekend altijd een beste kameraad. Als wij aan het front waren was hij het, die ons voorging en die de beste plaatsen aanwees. Moesten we terug, dan was hij een der laatsten; we konden op hem aan.. We hebben vaak met elkaar gediscussieerd en dan merkten we, dat we geen verschillen hadden en we hoopten dan ook, dat alle arbeiders, die weg zouden vinden, dan zou het met het fascisme gedaan zijn. En we spraken af, als we later weer naar ons eigen land zouden teruggaan, als ons niets zou zijn overkomen, dat we dan de arbeiders er van zouden overtuigen, dat ze de handen ineen moesten slaan. Om dan gezamenlijk, onverschillig hoe men politiek georganiseerd was, schouder aan schouder te staan, omdat we allen dezelfde vijand hebben…. Het heeft, jammer genoeg, voor Jaap niet zo mogen zijn, een kogel heeft zijn mond gesnoerd. Hij viel in de nacht van 9 en 10 Juni, tegen de morgen….”

Spelling van namen en het gebruik van roepnamen maken het zoekwerk er niet altijd gemakkelijker op maar in dit geval lijkt er sprake te zijn van een verschrijving die wel vaker voor komt (de a die een o wordt). Op de lijsten van gevallenen die wij uit Albacete ontvingen gaat het over Johannes Kat die aan het Utande-front is gevallen. Jaap zijn geboortenaam blijkt dus Johannes te zijn. Van de gevechtshandeling waar Jaap Kat is omgekomen is een Duits verslag gemaakt en ook wordt de gebeurtenis beschreven in het blad Pasaremos.

Na al die jaren is het nog steeds mogelijk om nieuwe informatie te vinden over de Nederlandse Spanjestrijders en hun geschiedenis in Spanje.

Jaap Kat, eerste van links (archief IB, Albacete)

Gevallenen Utande-front 1937

Gevallenen Utande-front 1937

Verslag gevechtshandeling Utande 1937

Locatie Utande

Pasaremos – Utande-front