Enigma machines, bekend uit populaire speelfilms zoals Enigma en The Imitation Game, werden oorspronkelijk ontwikkeld in Duitsland in de jaren 1920. Het waren de eerste elektromechanische encryptie-apparaten waarmee berichten gecodeerd konden worden in andere lettercombinaties dan het origineel, en vervolgens weer terugvertaald konden worden door een identieke machine.

Zij zouden uiteindelijk zorg dragen voor de militaire communicatie van Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het kraken van de code in Bletchley Park, Engeland, tijdens de Tweede Wereldoorlog zou een belangrijke rol spelen bij het verkorten van de oorlog en het sparen van talloze levens.

Maar het verhaal van het breken van de Enigma codes begon in Spanje, ten tijde van de Spaanse Burgeroorlog.

De staatsgreep maakte het voor de opstandelingen noodzakelijk om op een geheime en veilige manier met elkaar te communiceren.

In November 1936 toen er sprake was van een meerfrontenoorlog en goede coördinatie een vereiste was, verzocht generaal Franco Duitsland om de levering van tien Enigma machines. Deze werden snel geleverd en verspreid over de verschillende legerkorpsen aan de verschillende fronten, het hoofdkwartier in Burgos en de Nationalistische ambassade vertegenwoordig in Berlijn en Rome.

Van de Enigma machines waren verschillende modellen ontwikkeld. Aan de opstandelingen werd, evenals aan de troepen van Mussolini, de Enigma-D geleverd. Een minder geavanceerd model als de Duitsers zelf gebruikte bij de Kriegsmarine, Wehrmacht, Gestapo, etc.

De distributie en opleiding werd verzorgt door commandant Antonio Sarmiento van de afdeling Oficina de Escuchas y Descifrado. De Nationalisten waren zo te vreden over deze apparaten dat er in Januari 1937 nog tien exemplaren werden bijbesteld.

De Enigmas werden niet alleen gebruikt voor communicatie tussen de Nationalisten onderling maar ook om met het Duitse Condor Legioen en de troepen van Mussolini te communiceren.

Door slordigheden van de Italiaanse marine, die het zelfde type Enigma machine gebruikte als de Nationalisten, slaagden de Engelsen er in de code te breken.

Door de expansiedrift van de Italianen was de Britse overheid ongerust geworden over haar strategische positie in de Middellandse Zee. De Code- en Geheimschriftschool voor de Britse Regering (GC&CS), gevestigd in het landhuis Bletchley Park, hield zich dan ook naarstig bezig met de communicatie van de Italiaanse marine. In April 1937 slaagde cryptograaf Dilly Knox erin het eerste Enigma bericht te ontcijferen.

Er zouden nog vele berichten volgen maar deze door de Britten onderschepte berichten werden niet gedeeld met de wettig gekozen Republikeinse Spaanse regering.

Enige jaren geleden werden in Madrid, naar aanleiding van onderzoek door de krant El Pais, nog tientallen Enigma’s machines gevonden in een lang niet gebruikte en afgesloten kamer op het Ministerie van Defensie.